آموزش و پرورش مسئولیت پذیری در کودکان یکی از کارهایی است که هر پدر و مادری باید برای آماده کردن فرزندشان برای ورود به جامعه انجام دهند. والدین در واقع مسئول بسیاری از خصوصیات فرزندانشان در بزرگسالی هستند، آن‌ها با آموزش صحیح می‌توانند مانع از بسیاری از سختی ها در آینده فرزندشان شوند. مسئولیت پذیری نیز یکی از همان ویژگی‌های کلیدی است که در تحصیل، کار، زندگی شخصی، رابطه و… تاثیر زیادی دارد. کودکان مسئولیت پذیر عملکرد بهتری در تمامی این زمینه‌ها دارند، خیلی اوقات والدین سهم خود را در تربیت فرزندشان نادیده گرفته و به عوامل خارجی ایراد می‌گیرند. در صورتی که احساس می‌کنید فرزندتان از عهده کارهایش بر نمی‌آید، حتما مشاوره کودک دریافت نمایید.

منبع: آموزش مسئولیت پذیری در کودکان

آموزش و افزایش مسئولیت پذیری در کودکان

به کودکتان مسئولیت بدهید

اولین و ساده‌ترین راهکاری که برای افزایش مسئولیت‌پذیری در کودکان به ذهن همه ما می‌رسد این است که مسئولیت انجام بعضی از کارها را به کودک بدهید. البته همان‌طور که گفتیم این مهارت‌ها باید به شکلی تعیین شوند که فرزند شما توانایی انجام آن‌ها را داشته باشد. شاید گاهی احساس کنید اگر کارها را خودتان به‌تنهایی انجام دهید سریع‌تر و بهتر پیش می‌روند اما یادتان باشد با سپردن آن‌ها به فرزندتان درواقع در حال شکل دادن اعتمادبه‌نفس و توانایی‌های او هستید.

آموزش مسئولیت پذیری در کودکان با یادآوری کارها

اگر می‌خواهید کاری را به فرزندتان آموزش بدهید یا او فراموش کرده که کاری را انجام بدهد، هرگز از کلمات تحقیرآمیز مثل‌اینکه “چرا کارهایت را انجام نمی‌دهی” یا “تو بسیار بی‌مسئولیت هستی” استفاده نکنید. به‌جای همه این‌ها از فرزندتان بخواهید که کارهای عقب افتاده را انجام بدهد. برای مثال به او یادآوری کنید که هنوز بخشی از تکالیفش را انجام نداده است. استفاده از عبارات منفی باعث می‌شود که ذهنیت کودک راجع به خودش تغییر کند. در این شرایط فرزند شما باور می‌کند که توانایی انجام کاری را ندارد.

با کمک هم کار کنید

تا جای ممکن سعی کنید کاری را به‌طور کامل به‌جای کودک انجام ندهید. اما به آن‌ها در انجام آن کمک کنید. برای مثال به او بگویید که جمع‌کردن اسباب‌بازی‌هایش هنوز انجام نشده؛ سپس به او برای انجام این کار کمک کنید. از این طریق بدون ایجاد احساس منفی در کودک به او کمک می‌کنید تا کارهایش را انجام دهد. والدینی که فرزندشان را به دلیل انجام ندادن کارها توبیخ می‌کنند یا آن‌هایی که تمام کارها را به‌جای او انجام می‌دهند نه‌تنها نمی‌توانند کودکان مسئولیت‌پذیری تربیت کنند بلکه اعتمادبه‌نفس و باور کودک به توانایی خودش را هم از بین می‌برند.

مسئولیت‌پذیری را تشویق کنید

رفتارگرایان معتقدند یکی از مهم‌ترین راهکارها برای یاد دادن یک رفتار به کودک این است که وقتی فرزندتان آن را انجام می‌دهد تشویقش کنید. به همین خاطر وقتی می‌بینید که کودک کارهایش را انجام می‌دهد بهتر است با استفاده از تشویق‌های کلامی یا هر روش دیگری که می‌دانید فرزندتان را خوشحال می‌کند این رفتار را در او تقویت کنید.

آموزش مسئولیت پذیری در کودکان با استفاده از بازی‌ها

بازی‌ها یکی از بهترین روش‌ها برای آموزش موضوعات مختلف مثل مسئولیت پذیری به کودک هستند. شما هم اگر می‌خواهید مسئولیت پذیری را در فرزندتان افزایش دهید بهتر است از بازی‌ها یا داستان‌ها استفاده کنید. برای مثال نقش‌های مختلفی را در بازی به کودک بدهید و از او بخواهید وظایف مربوط به نقشش را به‌درستی انجام دهد.

مسئولیت‌ها را شفاف کنید

اگر می‌خواهید مسئولیت پذیری را در کودکان افزایش دهید قبل از هر چیز باید مشخص کنید که منظورتان از مسئولیت‌ها چیست؟ کارهایی که قرار است فرزندتان انجام دهد را فهرست کنید و برای آن‌ها برنامه مشخصی بریزید در این صورت او متوجه خواهد شد که در هر زمان باید چه‌کاری انجام بدهد.

مشاهده پیامد کارها

یکی از بدترین کارهایی که می‌توانید انجام دهید این است که به‌جای کودکتان کاری را انجام دهید. بسیاری از والدین برای جلوگیری از یک نتیجه بد به‌جای فرزندشان کار می‌کنند. برای مثال شما اسباب‌بازی‌های کودک را جمع می‌کنید که مبادا زیر پا بمانند و خراب شوند. اما بهتر این است که اجازه بدهید فرزندتان با پیامد رفتارهایش مواجه شود. در حقیقت هیچ‌چیز به‌اندازه تجربه لذت یا شکست آن‌ها را در مسئولیت‌پذیری قوی نمی‌کند. اجازه بدهید اسباب‌بازی کودک از بین برود اما او به این نتیجه برسد که می‌بایست وسایلش را جمع کند. به همین اندازه وقتی او مسئولیتی را به‌درستی انجام می‌دهد اجازه دهید تا غرور و احساس توانمندی را تجربه کند.

الگوی خوبی برای کودک باشید

کودکان بیش از آنکه از صحبت‌ها و خواسته‌های شما را یاد بگیرند رفتارتان را یاد خواهند گرفت. به همین خاطر اگر به دنبال افزایش مسئولیت پذیری در کودکان تان هستید بهتر است شما هم این عادت را در خود به وجود بیاورید. اگر فرزندتان ببیند که شما کارهایتان را به‌موقع و به‌درستی انجام می‌دهید، او هم این را از شما یاد خواهد گرفت. اما اگر خودتان به آنچه می‌گویید عمل نکنید نمی‌توانید از کودک انتظار رفتار صحیح داشته باشید.

استفاده از اقتصاد ژتونی

یکی از روش‌های تربیتی رفتارگرایان این است که از ژتون یا هر چیز باارزش دیگری برای آموزش پیامد رفتارها به کودک استفاده می‌کنند. می‌توانید با ژتون، پول یا حتی ستاره‌های رنگی از این روش استفاده کنید. ابتدا باید یک بانک در نظر بگیرید و مقدار مشخصی ژتون درون آن قرار دهید.

فرزند شما در ازای هر رفتار مسئولیت پذیرانه و درستی که انجام می‌دهد مقداری ژتون دریافت می‌کند. اما در مقابل، اگر رفتارهای مسئولیت پذیرانه ای نداشته باشد می‌بایست مقداری از این ژتون‌ها را به بانک برگرداند. در پایان هفته یا ماه بر اساس ژتون‌هایی که برای کودک باقی مانده جایزه‌ای برای او در نظر بگیرید. این روش به‌خوبی پیامد هر رفتار مثبت و منفی را به کودک آموزش می‌دهد و آن‌ها یاد می‌گیرند که باید نتیجه رفتارشان را بپذیرند.

این نکته در آموزش مسئولیت پذیری در کودکان فراموش نشود

می‌توانید با استفاده از بازی‌های مختلف و همین‌طور برنامه‌ریزی برای کارهای فرزندتان مسئولیت‌پذیری را به وی آموزش دهید. اما مهم‌ترین نکته‌ای که برای افزایش مسئولیت پذیری در کودکان باید به آن توجه کنید این است که مسئولیت‌ها را در حد توانایی‌های کودک تعیین کنید. در غیر این صورت فرزند شما نه‌تنها مسئولیت‌پذیری را یاد نمی‌گیرد بلکه اعتمادبه‌نفس خود را نیز از دست خواهد داد. اما اگر احساس می‌کنید نمی‌توانید به تنهایی مسئولیت‌پذیری را به فرزندتان آموزش دهید یا برخلاف تلاش‌های شما فرزندتان علاقه‌ای به قبول مسئولیت‌ها ندارد بهتر است راجع به این شرایط از یک متخصص کودک کمک بگیرید. برای آشنایی با جدیدترین روش‌های تربیت کودک کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه ترس از تاریکی در کودکان می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در کلینیک تخصصی نی نی مایند از طریق شماره 02166419012 تماس بگیرید.

سؤالات متداول

بهترین راه برای آموزش مسئولیت‌پذیری به کودک چیست؟

پاسخ به این سؤال با توجه به سن و شرایط کودک متفاوت است؛ بهتر است برای پیدا کردن بهترین روش در مورد فرزندتان از یک روانشناس کودک کمک بگیرید.

منبع: آموزش مسئولیت پذیری در کودکان